Met 50+ Tweede Kamerlid Leonie Sazias, ooit bekend geworden als gezicht van Veronica TV, sprak ik één dezer dagen over grote doorbraken die de wereld veranderen. We kwamen op Luther. De viering dat de Duitse monnik 500 jaar geleden met zijn 95 stellingen de reformatie ontketende zal weinigen zijn ontgaan. Al was het maar vanwege de Playmobil Luthertjes.
De uitvinding van de boekdrukkunst was de technologische doorbraak die de reformatie mogelijk maakte en Europa ‘maakte’. Laurens Janszoon Coster roepen wij dan als Hollanders. Dirk Martens zegt men in Vlaanderen. Johannes Gutenberg, de Duitse uitvinder wordt verbonden met Luther vanwege de Gutenberg Bijbel. En er zijn aanwijzingen dat in China wellicht al eerder boeken werden gedrukt. Zo gaat het veel technologische doorbraken, uitvindingen, zoals we dat vroeger noemden. Ze komen op verschillende plaatsen in de wereld, ongeveer tegelijkertijd tot stand. Dat zou je een vorm van ‘zwermintelligentie’ kunnen noemen. ‘Het hing in de lucht’ zeggen we dan ook weleens.
Het is een begrip waar we met Development Laboratories tien, twaalf jaar geleden ook tegenaan liepen. Een zwerm elektronische data, informatie, berichten, bleek zich te gaan gedragen als een groep mensen.
Het verhaal over zwermintelligentie stelt ook dat een groep ‘domme’ mensen altijd een betere inschatting kan maken dan één hoogopgeleide deskundige. De gemiddelde schatting van een groep willekeurige mensen over de hoogte van een gebouw, is dichter bij de werkelijkheid dan die van de deskundige. Een stap verder, naar de dierenwereld. Mieren zijn individueel niet tot heel erg veel in staat, meer op basis van hun gezamenlijkheid, gestuurd door hun ‘zwermintelligentie’ schijnen ze bijvoorbeeld grote rivieren over te kunnen steken.
Nog een stap verder, de wereld van de planten. Stefano Mancuso, hoogleraar in Florence noemt zich ‘plant neurobioloog’. Samen met wetenschapsjournaliste Alesandra Viola schreef Manusco een heel lezenswaardig boek onder de titel ‘Verde brillante’, in het Nederlands vertaald onder de titel ‘Briljant groen, de intelligentie van planten’. Prachtig schetst het duo de sensorsystemen, zintuigen van planten en hoe die werken. Hoogst relevant in een tijd waarin we ervaren dat nieuwe sensortechnologie inderdaad steeds meer van chemisch biologische oorsprong is. Dat de rekenkracht en het vermogen tot communicatie van planten, ‘intelligentie’ volgens de auteurs, vooral via de wortelstelsels realiteit is, past perfect bij de ontwikkeling die we zien in de informatie en communicatie technologie. Wat we technologie zijn gaan noemen is het voortdurend namaken van levende organismen. De voorspelling van een ‘Internet der Planten’ is zo gek nog niet.
Een boek over planten gaat dat over technologie? Wie gevolgd heeft hoe dominant de biologierevolutie aan het ingrijpen is in de technologie en de economie, die kan zich daar iets bij voorstellen. Wie kennis heeft genomen van overeenkomsten tussen het gedrag van groepen levende organismen en dat van technologische informatienetwerken, die zal ook nieuwsgierig zijn naar meer kader en achtergronden daarvan.
Overigens is dit alles niet de boodschap van het boek, zo lijkt het althans. Tot vervelens toe hameren Mancuso en Viola er op dat de wetenschap en de publieke opinie de plantenwereld toch zo vreselijk onrecht doen. Het lijkt een onstuitbare behoefte van hen om toch maar te benadrukken hoe vreselijk revolutionair hun opvatting en bevindingen zijn. Overdrijven is een vak. Toppunt is misschien wel de poging om aan te tonen dat in de Bijbel het plantaardig leven wordt ondergewaardeerd. Belangrijkste argument: er ging geen plant mee in de Ark van Noach! Edoch, er gaan nog wat Genesis hoofdstukken vooraf aan de beschrijving van de zondvloed. Het was een boom (!) die de hele wereld op zijn kop zette. Nota bene, de boom van kennis van Goed en Kwaad!
Kan zijn dat het vooral bedoeld is als ironie, al die metaforische vergelijkingen in het boek van de Italianen. Ik denk het niet, maar als je het zo leest, wordt het wel leuk. Tegelijk ben je daardoor geneigd één en ander toch maar met een korreltje zout te nemen.
