Krachtigste supercomputer van Nederland

Elke dag vinden er in het universum duizenden enorme explosies plaats: de ‘snelle radioflitsen’. Om deze gigantische explosies beter te begrijpen, heeft ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastronomie (een instituut van NWO) nieuwe high-speed camera’s voor het radiospectrum geïnstalleerd op de radiotelescopen in Westerbork. Deze camera’s worden nu van nieuwe ‘hersenen’ voorzien: de krachtigste supercomputer van Nederland. Snelle radioflitsen zijn extreem heldere flitsen in het radiospectrum die miljarden lichtjaren hebben afgelegd voordat ze de aarde bereiken. Ze werden er 10 jaar geleden ontdekt, maar waardoor ze worden veroorzaakt of waar ze vandaan komen, is nog grotendeels onbekend. Omdat de flitsen maar een fractie van een seconde duren, is het waarnemen ervan bijzonder lastig. Tot nu toe zijn er daarom nog maar 25 snelle radioflitsen gezien. Daar gaat nu verandering in komen met Apertif, de nieuwe set camera’s die in de schotels van ASTRON’s radiotelescoop in Westerbork zijn geïnstalleerd. De Westerbork-array krijgt met Apertif van alle gevoelige telescopen in de wereld het grootste blikveld. In één opname kan een groot deel van de hemel heel snel worden doorzocht. Om snelle radioflitsen en pulsars te vinden moet de telescoop 20.000 opnamen per seconde verwerken. Daarvoor heeft de telescoop zeer veel rekenkracht nodig, en daarom is een van de snelste supercomputers ter wereld ontworpen en gebouwd. Het bijzondere van de nieuwe supercomputer is dat hij is opgebouwd rond beeldverwerkingschips uit de gaming-industrie. Gamers gebruiken computers met zeer krachtige videoprocessoren: de GPU’s. Deze chips worden nu voor het eerst gebruikt om de data van de telescoop te verwerken. In de supercomputer zitten tweehonderd GPU’s, die vier terabit per seconde aan data verwerken. Met een rekencapaciteit van 2 petaflops is het de krachtigste GPU-supercomputer van Nederland. De supercomputer zal zichzelf aanleren om ruimteflitsen te ontdekken in de duizenden opnamen van de telescoop. Die kunnen ook handmatig worden doorzocht, maar dat is enorm veel werk, en is ook foutgevoelig. De computer zal naarmate hij meer flitsen ontdekt, de flitsen steeds beter leren onderscheiden. De verwachting is dat één snelle radioflits per week wordt ontdekt, waarvan vervolgens de locatie exact kan worden bepaald.